اگر بخواهیم به این سوال پاسخ بدین ابتدا به ساکن باید بدانیم تعریف کودک چیست کودک یا بچه که به انسان خردسال گفته می شود کلمه کودک چه پهلوی کودک سامیاد واژه کوتاه و کوچک به نوعی بزرگ نشدن سادگی پاکی و بی آلایشی بچه ها دارد
تعریف حقوق بین الملل انسان زیر ۱۸ سال کودک گفته می شود حقوق ایران کودکی به بخش تمیز و عدم تمیز می‌شود در اینجا به معنای قائل شدن است کودکی که در دوره تمیز است حکمی دارد درک و شعور درستی از زندگی روزمره اطراف خود دارد و در خرید و فروش عادی روزمره سرش کلاه نمی رود حدودی هم هنجارها و قوانین روزمره مردم را می داند طرف دیگر کودک غیر ممیز نیز کسی است که پا به دوره تمیز نداشته در برخی کشورها برای این دوره تمیز سن معین قرار دادند برای مثال قانون مدنی آلمان سن ۷ سال را پایان دوره عدم تمیز کودک می دانند.
حال باید به این پرسش پاسخ دهیم که روانشناسی چیست
مادرها و پدرها بسیار ترس از این دارند که دیگران متوجه شوند آنها کودکان خود را به پیش یک روانشناس کودک بردند برای درمان گری به موسسه خاصی رو کردند ورم می‌کنند دیگران فکر می‌کنند کودک آنها دچار مشکل خیلی خاص و هادی است یک روانشناس خبره مشکلات مادران و پدران را با طرح این سوال حل کرد.
اگر شما کودک خود را از بهزیستی آورده بودیم و مشکلی را در او مشاهده می کردید؛ آیا این نگرانی در تمام پیش نمی‌آمد این مسئله دامنه دار شده و باعث بروز مشکلات فراوانی برای شما و خانواده شما شود قطعاً پاسخ عده زیادی بله است.
چرا همچو ما هیچ عقبه تاریخچه ای از آن کودک ندارید و نمی دانید که مادر و پدر او بودند چه اشخاصی بودند؛ اصطلاح ذات او چه ذاتی است؛ آیا ریشه ژنتیکی دارد یا خیر؛ آیا این مسئله وراثتی است یا خیر. تغییرات محیطی این مسئله به صورت کامل رفع میگردد یا خیر پاسخ تمام این پرسش ها زمانی که مادر و پدرها کودکی از بهزیستی می آورند شکل می گیرد اما در مورد کودک شما چطور قطعاً ژنتیک در مسئله آنها تاثیر گذار است اون طوری که کودکی که شما از بهزیستی می‌آوریم تمرکزی بر روی ژنتیک نداشتید بر روی کودک خود نیز چنین تمرکزی را ندارید پس زمانی که ما بر روی کودکان خود چه فرزندان ژنتیکی ما و چه فرزند خواندگان ما تاثیر و تمرکزی نداریم پس تعصب را باید کنار گذاشته و به مشاور کودک مراجعه کنیم در برخی مواقع در در کودکی حل نکردن یک نکته در کودک می‌تواند به انحرافات بسیار زیادی در میانسالی او منجر شود یا حتی از طرف دیگر یک تشخیص اشتباه در مورد کودک می‌تواند مسیر زندگی او را تغییر دهد چه بسا کودکانی که اختلال در گفتار و شنوایی آنها به بیش فعالی تعبیر شده و مسیر زندگی کودک با قرص هایی که بر او تجویز می شود تغییر می کند.
پس با توجه به صحبت‌هایی که کردیم روانشناس درمانگر و مشاور کودک کسانی هستند که شما بایستی با آغوش باز به استقبال همکاری با آنها بروید برای مثال موسسه مشابه موسسه فرزندان برتر با ۱۵ سال سابقه مشاوره درمان و استعدادیابی کودکان بسیار به مادرها و پدرها توصیه می کنند که سعی کنید کودکان خود را با مشاوره دوره ای در برهه های مختلف زندگی تحت کنترل قرار دهید.
چه بسا مثالهای فراوانی از کودکانی با استعداد های خارق العاده که یک نکته ژنتیکی در آنها که منجر به یک اختلال حسی شده جلوی بروز این استعداد را گرفته و با درمان چند جلسه ای پیش یک مشاور کارکشته نه تنها مشکل کودک برطرف شده بلکه کودک توانسته استعداد خود را بدست آورده و پرورش دهد.
در ادامه این مطلب مثالهای فراوانی از کودکانی می زنیم که همگی دچار اختلالات بسیار ساده حسی بودند که با برطرف شدن این اختلالات حسی مسیر زندگی آنها به صورت کلی تغییر پیدا کرده است.
کودکان در هر سنی لجبازی های خاص خودشون رو دارند مخصوصاً در سنی که کودک دبستانی به حساب می آیند که روانشناسی کودکان در این سن پیچیده و چند بعدی می شود که عامل تمام آنها استرس ناشی از فضای مدرسه است.
تا قبل از ورود به دبستان بچه ها فکر می کنند که پادشاه تمام اقلیم هستند اما پس از ورود به دبستان با ابعاد مختلف اجتماعی روبرو می شوند که تا بحال هیچ نکته ای درباره آن ها نه دیده اند و نه شنیده اند.
اول از همه می بینند که مدرسه پر است از بچه های شبیه، بچه های هم سن و سال و حتی بزرگتر از آنها باهوش تر، خوشتیپ تر، زرنگ تر، فعال تر و تعامل گراتر از آنها کم پیدا نمی شود.
به خاطر همین که در این دوران به بچه ها استرس غیر ارادی زیادی تزریق می شود، این استرس غیر ارادی نشانه های بسیاری دارد یکی از آنها شب ادراری در این کودکان است. دیگر از آن پرخاشگری و لجبازی و لوس شدن در این برهه از زندگی کودکان است.
اما واقعا کودکان در حال لجبازی با شما نیستند، آنها می‌خواهند خطوط خود را مشخص کنند، حیطه های فعالیت خود را مشخص کنند.
آنها از اینکه دنیا پر از بچه های شبیه آنهاستجا می خورند، پس تصمیم می‌گیرند حداقل به خود اثبات بکنند که با آن ها متفاوت هستند، به خاطر همین دست به کارهای عجیب و غریب می زنند، سعی می کنند دایره اختیارات عمل خودشان را افزایش میدهد و کارهایی که قبلا انجام نداده اند را دوباره انجام بدهند.
به بیان ساده تر کودکان با لجبازی خود سعی می کنند حیطه های جدیدی را از مادر و پدر خود و اطرافیان پس بگیرند و حقوق خودشان را اثبات کنند.
دوره دبستان برای کودکان دوره نه چندان جذابی است به دلیل این که بین دوره کودکی خود و دوره بلوغ قرار دارند که در حال حاضر آرام‌آرام به دوره بلوغ نزدیک می شوند.
کودکان در این سن دنیای اطراف را می شناسند، عقاید و تصورات خودشان را تغییر می دهند و این راز درونی کودکان در این برهه از زندگی آن ها است.
در برابر حرف شما می‌خواهد حرف خودش را به کرسی بنشاند و پاسخی برای تعارض‌های درونی خودش پیدا کند.
در سنین سه تا چهار سالگی کودک با حرکت های فیزیکی سعی می کند که دنیا را لمس کرده و بشناسد اما در سنین دوران دبستان کودک از نظر فکری سعی می‌کنند همان محیط را بیازماید، پس تعجب نکنید اگر اتفاقات عجیبی در زمینه ذهنی کودک رخ بدهد.
اول از همه اینکه درک کنید و شرایط کودک را با توجه به توضیحاتی که ما دادیم بپذیرید.
واقعا سعی نکنید کودک دبستانی را در قالب برنامه به گنجاند.
برای مثال کودک شما که از مدرسه به خانه برمی گردد قاعدتاً وقت ناهار است؛ اگر او بخواهد در قالب یک برنامه اگر و آنگاه خشک قرار بگیرد؛ حتماً باید ناهار را با شما میل بکند.
اما چه اشکالی دارد کودک پس از برگشت از مدرسه پس از انجام کارهایی که مورد علاقه اش هست؛ مثل بازی؛ تفریح؛ بودن با دوستان و همسایه ها ناهار خود را میکند میل کنند.
به ذات مدرسه و فضای آن محیطی تعاملی و کنشگری کامل و مورد علاقه کودک نیستند پس از مدرسه به خانه رسید اجازه بدهید در یک زمانی کودک به انجام فعالیت های مورد علاقه خودش بپردازد حتی اگر آن زمان وقت صرف ناهار باشد.
کودکان دنبال یافتن دلیل هایی برای لجبازی هستند اما این ریشه لجبازی کودکان کجاست؟
یکی از این ریشه ها، عدم وجود قوانین صریح و مشخص برای کودکان است، برخی والدین از سر نداشتن اطلاعات کافی لحظه ای و بی منطق قوانینی برای کودک وضع می کنند که شاید کودک در یک فضای دیگر نیز بتواند این قانون رو شکسته و رعایت نکند.
خیلی شنیده شده که والدین به کودکان خود می گویند همین که من می گویم فعلا بازی تعطیله، از قوانین مشخص است که مادر و پدر این قانون را از روی لجبازی با کودک وضع کرده اند و این قانون ریشه صریح و مشخصی ندارد پس این قانون می تواند محلی برای لجبازی کودک شما باشد.
قوانینی که همیشه باید توسط کودک رعایت شود را مشخص کنید البته ما موافق امر و نهی کودکان نیستیم اما کودکان باید بدانند برای زندگی در کنار هر شخصی نیازمند یک سری برنامه ریزی هستند.
اگر می خواهند در مدرسه با دوست خود بر سر یک میز بنشینند نیازمند یک سری قوانین و مقررات هستند.
اگر می‌خواهند با ف اگر می‌خواهند با بچه های بسیاری در یک کلاس در کنار هم جمع شوند و به حرفهای معلم گوش دهند حتماً باید قوانین مربوطه را بدانند.
کودکان اگر می خواهند در محیط خانه در کنار مادر پدر خود و خواهر برادران خود زندگی کنند باید قوانین و مقررات آن را بدانندو.
کودکان اگر می‌خواهند به مهمانی رفته و او بچه ها بازی کنند باید قوانین و مقررات مهمانی و بازی با بچه های دیگر را بدانند.
پس دنیا پر است از قوانین مقررات که ما به ذات باید آنها را رعایت می‌کنیم برای اینکه به حیطه های دیگران لطمه وارد نکند کودکان هم مایل هستند تا قوانین و مقررات را بدانند و بر اساس آن رفتار کنند.
اما قوانین و مقررات بایستی کاملا مشخص شده و مبرهن باشند و هیچ ابهامی در آنها وجود نداشته باشد مثلاً پس از مدرسه ما ناهار میل می کنیم.
اگر کودک با انجام این قوانین مشکل داشت دلیل آن ها بررسی کنید مثلا بررسی کنید ببینید آیا بیش از حد به او امر و نهی می‌کنید یا نه.
اگر کودک شما با انجام قوانین مربوط به تکالیف درس علوم مشکل دارد ببینید دلیل آن چیست شاید نیاز به کلاس تقویتی دارد یا مشکلی با معلمش پیدا کرده یا روش آموزشی و یادگیری او در این درس مشکل دارد.
اصولا کودکان در کودکی با انجام رفتارهای نادرست تنبیه می شوند ولی رفتارهای خوب چطور؟ نباید مورد تشویق قرار بگیرند. وقتی کودک قوانین و مقررات را می دانند و رفتار بدی از او سر می زند خودش هم احساس خوبی ندارد پس نصیحت های طولانی مدت، تحقیر، نه تنها نتیجه مناسب را ندارند بلکه نتیجه برعکس می تواند داشته باشد. همین که کودک می داند کار درستی انجام نداده و از طرف شما نیز تایید نشده در یک چالش درونی قرار می گیرد.
همه ما عصبانی می شویم، به دلیل این که در کودکی ریشه‌های این عصبانیت مشخص نشده‌اند و ماه راه های غلبه بر عصبانیت خودمان را پیدا نکرده ایم. حال تصور کنید کودکی که روش های غلبه بر عصبانیت خودش را نداند نیز در بزرگسالی مشکل عدم غلبه بر عصبانیت درگیر خواهد بود.
یکی از راه های کاهش عصبانیت پیدا کردن محیطی آرام و به دور از هیاهو برای گرفتن آرامش است، اصولا وقتی از محیط چالشی دور می‌شوید آرامش بیشتری خواهیم داشت اما رفتن به محیطی که همیشه به شما آرامش میدهد بحثی دیگر است به خاطر همین برای کودک تان در خانه فضای مناسب برای گرفتن آرامش در نظر بگیرید و از او بخواهید در هنگام عصبانیت به آن به آنجا رجوع کند.
اگر قوانین و مقرراتی برای خانه وضع کرده‌اید در درجه اول خودتان در انجام آنها پایدار باشید. اگر شما قانونی وضع کنید و آن را انجام ندهید قطعاً کودک شما از این نقص استفاده خواهد کرد و دلیلی برای انجام ندادن قوانین در خانه پیدا خواهد کرد پس در وضع قوانین خودتان اولین نفری باشید که این قانون را انجام می دهید و خودتان اولین نفری باشید که خودتان را در مورد آن قانون بازخواست می کنید،
اما آیا انجام یک قانون نیازمند قوه قهری است یا میتوانیم از دوستی با فرزند خود در آن زمان استفاده کنیم؛ به بیان ساده تر اگر کودک ما قرار است قانونی را انجام دهد برای انجام قانون به او فشار آورده او را تنبیه کنیم یا می توانیم در قالب یک رفتار دوستانه با همان قانون را انجام دهیم؟
به صورت کلی کنترل و فشار آوردن بر کودک می تواند یا یک یاغی تمام عیار یا یک فرد مطیع کامل ارمغن آورد و قطعاً فرد کاملا مطیع فردی است که سانسور های فراوان دارد و این فرد کاملا مطیع می‌تواند یک فرد مهرطلب باشد به دلیل اینکه او می‌خواهد هنجارهای مادر و پدر خود را به انجام رسانده و تاییدیه از آنها دریافت کنند؛ پس به همین دلیل هر قانونی که مادر پدر او وضع می کنند او سریعا و بدون نقص انجام میدهد.
اما شاید در خفا مسیر مخالف قوانین وضع شده را پیش برد و جهان بدون قوانین مادر پدر خود را آزمایش کند.
یکی از نکات بسیار مهم در زمینه قوانین و مقررات خانوادگی این است که قوانین و مقررات برای نظم دادن به زندگی ما پدید آمدند نه برای اینکه قوانین و مقررات هدف زندگی ما باشند.
برای مثال ورزش کردن صبحگاهی با کودک ۱ ابزار برای رسیدن به سلامتی صبحگاهی است اما اگر قرار باشد که این قانون به تنش میان فرزندان و مادر پدر او شود پس این قانون یک هدف است و ابزاری برای زندگی بهتر نیست.
اگر حیطه اختیار کودک از نظر شکل یک چند وجهی است سعی نکنید برای کودک خطوط خیلی ثابت و مشخص به عنوان مرز تعیین بکنید؛ سعی کنید مرز هایی که در این چند ضلعی میکشید مرزهای پهن و مه آلودی باشند که کودک حتی بتواند در این مرزها نیز حرکت کنند بدون اینکه ازت طرف شما مورد عتاب سرزنش یا کنترل قرار بگیرد.
مادر پدرهایی که در این چند ضلعی ها مرزهای مشخصی دارند و با هر حرکت خارج از این مرزهای کودک به او تذکر می‌دهند و همچنین در زمان های مشخص مرزها را برای کودک تنگ می کنند منتظر کودک یاغی یا بی اعتماد به نفس باشد.
پس در هنگام کنترل کودکتان اگر واقعاً مسئله ای مهم نیست مرزبندی برای آن مسئله مرزهایی مه آلود و پهن باشد.
حتی گاهی سعی می کنی خود شما با کودک از مرزها خارج شوید مثل زمانی که می‌خواهید با کودک خود بازی کنیم در میان بازی می‌توانید حتی بسیاری از قوانین خانه را ندیده بگیرید.
به دلیل اینکه فضای بازی قاعدتاً باید خارج از خانه در پارک های شهر های بازی باشد اما به دلایلی ما بازی ها را به درون خانه منتقل کرده‌ایم پس باید مقداری از قوانین خارج از خانه را نیز برای بازی‌های داخل خانه لغو کرد.
حتی در بین بازی ها اگر منزل ریخت و پاش شد؛ هیچ مشکلی ندارد یا حتی از وسایل قدیمی و به درد نخور آشپزخانه برای بازی استفاده کنیم در برخی مواقع پوشاک قدیمی خود را نیز نگه داشته و در زمان‌های بازی از آنها استفاده های متفاوتی بکنیم.
یکی از موارد مهمی که مورد تأکید داریم عدم کنترل دائمی کودک در منزل و خارج از آن است زمانی که کودک به صورت دائمی عین یک متهم درحال بازخواست شدن در رابطه با انجام ناکامل یک فعالیت است استرس زیادی به کودک تزریق می‌شود و این استرس به مرور می تواند هوش هیجانی کودک را به شدت بکاهد و ضعیف کند تا جایی که کودک حتی در ابتدایی ترین مسائل زندگی نیز دچار مشکل شود.
برخی وضعیت ها سعی کنید تعداد قوانین از حیطه هایی که کودک در آنها فعالیت می‌کنند بیشتر نشود این در مجموع می تواند به کودک ضرر بزند چون حفظ همین قوانین و انجام دادن آنها در لحظه و صد البته کمال طلبی که خانواده‌ها به کودکان تزریق می‌کنند همگی دست به دست هم داده و به کودک استرس مضاعف تزریق میکند.
منبع: روانشناسی کودک دبستانی